Cremeren in Nederland
Na het overlijden staat men voor de keuze om te cremeren of te begraven. Op dit moment kiest ruim 66% voor cremeren. Dit is niet altijd zo geweest. Er is in Nederland een periode geweest dat cremeren verboden was. Ruim een eeuw geleden, in 1914 vond de eerste crematie plaats in Nederland sinds enkele eeuwen. In dit artikel wat achtergrond informatie over de geschiedenis van cremeren in Nederland.
Voor Christelijke periode
Voordat het christendom haar intreden deed was cremeren zeer gebruikelijk. In de elfde tot en met de vijfde eeuw voor Christus was het in Nederland gebruikelijk dat mensen werden gecremeerd. Na het cremeren werden de as resten in urnen gedaan en begraven. Op verschillende plaatsen in Nederland zijn resten van dergelijke urnen velden gevonden.
De grootste van deze velden ligt in Weert op de Boshoverheide. Er zijn ruim 3100 mensen bijgezet in een periode van 550 jaar. Gezien de leefwijze in die tijd kan men hieruit concluderen dat door meerdere dorpen gebruik is gemaakt van dit urnen veld.
Ook bij de Romeinen was cremeren gebruikelijk. En men ziet dat tot in de zevende eeuw na Christus cremeren de overhand had. Naarmate het christendom verder verspreidde in Europa nam het cremeren af.
Cremeren 700 tot 1800
Binnen het christendom wordt begraven gezien als enige juiste wijze van lijkbezorging. Dit is gebaseerd op verschillende teksten in de bijbel waaronder 1 Thessalonicenzen 4:16, als Jezus terugkomt staan de gelovigen op uit de dood. Dit opstaan uit de dood kan alleen als het lichaam begraven is. Hierdoo is het logisch dat met het verspreiden van het christendom het aantal crematies afnam.
In 785 werd er door Karel de Grote een algeheel verbod op lijkverbranding afgevaardigd. Vanaf dat moment nam het aantal crematies nog verder af en al zou tot de dertiende eeuw duren voordat het volledig verdwenen was.
Hoewel er in de bijbel geen expliciet verbod staat op het cremeren is het voor veel christenen nog steeds de enige juiste manier om hun overleden dierbaren naar hun laatste rustplaats te brengen.
Halverwege de negentiende eeuw kwam de discussie over begaven of cremeren weer op gang. Deels werd dit ingegeven door onhygiënische omstandigheden op sommige begraafplaatsen. Er werd soms erg slordig begraven met als gevolg stak overlast en gezondheidsrisico’s. De meeste begraafplaatsen lagen immers binnen de bebouwde kom. Enkele medici pleitte daarom voor een schone verbrandingsmethode. De eerste moderne crematie vond plaats in Italië in 1873.
Cremeren 19 en 20 ste eeuw
Midden 1874 komen enkele heren van stand in Den Haag bij elkaar en richten de Vereniging tot invoering der lijkverbranding in Nederland op. Deze vereniging heeft als doel het cremeren in Nederland weer mogelijk te maken. De eerste Nederlander die zich liet cremeren was de schrijver Multatuli. Hij werd in 1887 gecremeerd. Echter gebeurde dat niet in Nederland maar in Duitsland omdat er in Nederland nog geen faciliteiten beschikbaar waren.
Het duurde tot 1913 voordat de financiering rond was en het eerste crematorium in Velsen, crematorium Westerveld, gebouwd werd. En hoewel cremeren nog verboden is in Nederland vindt hier op 1 april 1914 de eerste crematie plaats. Om 16.50 uur in de middag wordt het lichaam van Dr. C.J. Vaillant, hoofdbestuurslid van de vereniging, gecremeerd. Er wordt proces verbaal opgemaakt maar er wordt niet overgegaan tot vervolging. Het cremeren wordt gedoogd.
De vereniging blijft zich inzetten voor gelijkstelling van cremeren en begraven. Een lastige strijd, de kerk had nog altijd een stevige greep op het maatschappelijk leven en rituelen rond de dood. De Paus had middels decreet in 1886 cremeren voor katholieken verboden. Binnen de gereformeerde kerk was er geen officieel verbod maar begraven werd als enige christelijke optie gepredikt.
Ondanks verzet van de kerk stijgt langzaam het aantal crematies en in 1954 wordt het tweede crematorium geopend. In 1955 komt er een wetswijziging die cremeren niet langer verbied. Echter is zowel een speciaal codicil verijst als een tweede lijkschouwing. In 1963 wordt door de katholieke kerk het verbod op cremeren opgeheven en in 1968 vervalt het verplichte codicil. Een tweede lijkschouwing blijft verplicht tot in 1991. Vanaf dat moment staan begraven en cremeren gelijk aan elkaar. Sins 2003 kiest meer dan de helft voor cremeren.
Cremeren of begraven
Voor het intreden van het christendom was cremeren gebruikelijk. Sinds de kerstening is begraven gebruikelijk. En, na een strijd om cremeren weer te legaliseren en de veranderde positie van de kerk binnen de samenleving treed er weer een verschuiving op. Mensen hebben nu een keus. Voor de wet is cremeren gelijk aan begraven. Het is dus aan de mens zelf om vanuit haar eigen levens visie en overtuiging een keuze te maken. Binnen christelijke kringen blijft cremeren ook nu een punt van discussie. Waar de een geen enkel bezwaar ziet voor cremeren is voor de ander het een zware kwestie en wijst men cremeren af.
Voor het maken van een dergelijke keuze kan men uiteraard terecht bij de eigen kerk maar ook een uitvaart begeleider kan mensen hierin van informatie voorzien. Er zijn talloze mogelijkheden om de uitvaart vorm te geven. Van een zeer traditionele kerkelijke uitvaart tot aan een zeer uitbundige uitvaart. Veel mensen weten te weinig over de verschillende mogelijkheden. Jezelf goed laten informeren is dus handig. Het is goed hier over na te denken en te bespreken met je naasten. op het moment dan een overlijden zich aan dient zijn er veel beslissingen te nemen.
Voor het uitkiezen van een urn na de crematie is wel alle tijd. Mijn ervaring leert mij dat het zinvol is die tijd te nemen. De urn is de laatste rustplaats van onze dierbare. Door deze met zorg en aandacht te kiezen of te laten maken geeft enorm veel steun en helpt ons in het rouwproces.
Enkele nuttige en leuke links
Ester van de Hoek uitvaart: https://estervandenhoekuitvaart.nl/
Ester is een onafhankelijke uitvaart begeleider die met veel liefde en betrokkenheid uitvaarten regelt voor u. Of het nu om een traditionele kerkelijke uitvaart gaat of u wilt een uitvaart op een geheel andere locatie, Ester denk met u mee. Het fijne aan Ester is dat zij erg open en transparant is in haar werkwijze waardoor u volledig inzage heeft in werkwijze en kosten.
Zoals in het artikel beschreven zijn er in Nederland, en vooral in Brabant veel archeologische vondsten gedaan uit de brons en ijzertijd waarin urnen zijn gevonden. In Bergeijk zit Stichting Eicha die een bijzondere collectie heeft. De stichting heeft een educatief doel en toegang is voor bezoekers gratis. http://eichamuseum.weebly.com/
